Από μικρή ηλικία και για όσο θυμάμαι τον εαυτό μου η μουσική υπήρξε πάντα ένας κάλος και στενός φίλος μου.
Εκεί μπορούσα να αφεθώ, να συνομιλήσω, να ταξιδέψω πέρα από τα όρια του νου.
Ενθουσιασμένος από διάφορες ιστορίες που διάβαζα σχετικά με της δυνάμεις της μουσικής, την θεραπευτική της ιδιότητα, αισθανόμουν τους μουσικούς ως ιδιαίτερα πνευματικά όντα ή σαν αγίους.
Δεν ασχολήθηκα με την μάθηση της από την παιδική ηλικία ως συνηθίζεται, αλλά υπήρξα σαν ένα παιδί όποτε ερχόμουν σε επαφή μαζί της, ένας ευαίσθητος και δοσμένος ακροατής της ανάλογα την κάθε μου περίοδο στην ζωή στο είδος της μουσικής που με εξέφραζε.
Από τα πρώτα μου βήματα ως αναζητητής στο ταξίδι της ψυχής σε αυτή τη ζωή, με τα γνωστά ερωτήματα όπως η προέλευσή της, η πορεία και η εξέλιξή της, ερωτήματα που έστρεφαν το βλέμμα στο απέραντο σύμπαν, τη φύση και σχέση μας με αυτό, το ενδιαφέρον μου στράφηκε προς κάθε επιστήμη που ασχολούταν με αυτά, όπως η αστρονομία, η αστρολογία, η επίδραση του ήχου στο είναι μας, οι νόμοι της φύσης.
Στα χρόνια της εφηβείας επισκιάστηκαν για ένα διάστημα κάποιες από αυτές της αναζητήσεις, όμως παρέμειναν μέσα μου μέχρι να έρθουν ξανά στην επιφάνεια.
Κάπως έτσι πέρασε μια εποχή με ίσως πιο επιφανειακές εμπειρίες και βιώματα, που ωστόσο τελικά φάνηκαν αρκετά ωφέλιμες στο να με προετοιμάσουν για μια πιο ουσιαστική εποχή στην αναζήτηση μια πρακτικής που θα με έφερνε πιο κοντά στην αλήθεια.
Κάποια στιγμή, κοντά στην ηλικία των 25, ένιωσα ανάγκη να κάνω κάτι το σημαντικό στη ζωή μου, κάτι με ουσία. Όχι περιορισμένο από τα όρια του νου, αλλά που θα μου επέτρεπε να κινηθώ πιο ελεύθερα και εστιασμένα σε ένα μονοπάτι που θα έφερνε χαρά στην ψυχή. Εκεί μίλησε ο πιο κοντινός φίλος μου, η μουσική.
Ενώ σκεφτόμουν να ασχοληθώ με την κιθάρα παρασυρμένος από τους ήχους της ροκ μουσικής που άκουγα τότε, την ιδία περίοδο έτυχε να βρεθώ σε μια συναυλία Ινδικής κλασικής μουσικής, εμπειρία που με άφησε άφωνο. Όχι επειδή μπορούσα να καταλάβω την πολύπλευρη φύση και ποιότητά της, αλλά κυρίως λόγω του βάθους που ένιωσα και του σεβασμού που απέπνεαν αυτοί οι μουσικοί.
Εκείνη την βραδιά ένιωσα ένα έντονο κάλεσμα να ταξιδέψω στην Ινδία, να χαθώ στα αρώματα και χρώματα αλλά και το μυστήριο εκείνου του τόπου.
Ήταν ένα κάλεσμα που δεν είχα λόγο τόσο να το εξηγήσω όσο να το κάνω πράξη.
Την επομένη χρονιά βρέθηκα να περιπλανιέμαι στην Ινδία για μερικούς μήνες έχοντας και ένα Σιτάρ μαζί μου και φανταζόμουν ότι επιστρέφοντας στην Κρήτη θα παίξω μουσική ροκ από αγαπημένους μου καλλιτέχνες του είδους.
Σε μερικά μαθήματα στο Σιτάρ που έκανα με τον μουσικό Ross Daly, με επηρέασε αρκετά η προτροπή του να ταξιδέψω ξανά στην Ινδία ώστε να μαθητεύσω σε αυτό το όργανο πιο μεθοδικά και ουσιαστικά, έτσι και βρέθηκα την επομένη χρονιά στο Βαρανάσι για να συναντήσω ένα δάσκαλο σιτάρ, τον Rabindra Narayan Goswami.
Προς έκπληξη μου σύντομα συνειδητοποίησα ότι ο δάσκαλος αυτός ήταν ένας από τους μουσικούς που είχα δει πριν μερικά χρόνια σε εκείνη την συναυλία.
Επίσης μαζί του ένιωσα κάτι το οικείο όπως δέος και σεβασμό, έτσι και πέρασα τα επόμενα 12 χρόνια περίπου από τη ζωή μου εκεί, μισό χρόνο στο Βαρανάσι και μισό χρόνο στην Κρήτη.
Για ένα διάστημα ασχολήθηκα με την εκμάθηση και κατασκευή διαφορετικών οργάνων, όπως λύρα, λαούτο και σάζι.
Με γοήτευε εξίσου με την Ινδική μουσική και η μουσική της Κρήτης, έτσι ακόμα συνεχίζω να την ακούω και να την μελετάω.
Ένιωσα την ελευθερία που έχει η φύση της στον ήχο και λόγο, μια λιτή και απλή προσέγγιση όμορφη τόσο όσο και πλούσια.
Με την πάροδο του χρόνου όμως ένιωσα ότι θα πρέπει να αφοσιωθώ πιο συγκριμένα σε κάποιο είδος, επιλέγοντας την Ινδική κλασική μουσική, κυρίως γιατί με γοήτευε το άπειρο που έβρισκα σε αυτή, η σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζεται στην Ινδία και η μεθοδικότητά της.
Ευγνώμων για την ευκαιρία να βρεθεί στην ζωή μου μια επαφή με αυτό το είδος μουσικής, την πνευματική της διάσταση, την σημαντική παρουσία και επιρροή του δάσκαλου μου R. Goswami και το ενδιαφέρον του να με διδάξει. Ένας μαθητής οφείλει να είναι σοβαρός και συστηματικός στην μαθητεία και πρακτική του, χωρίς όμως τη στήριξη και βοήθεια ενός δάσκαλου είναι δύσκολη η μάλλον απίθανη η εξέλιξη σε κάθε μονοπάτι.
Από μικρή ηλικία έβλεπα ένα όνειρο κάποιες φορές να επαναλαμβάνεται. Ενώ, λέει, βρισκόμουν στον τόπο μου και δεν αισθανόμουν καλά ή αισθανόμουν μια πίεση μέσα μου ώστε να θέλω να ξεσκάσω, περπατούσα για ημέρες για ένα μακρινό τόπο πολύ διαφορετικό από ότι είχα δει μέχρι τότε και όταν έφθανα έβλεπα γνώριμους ανθρώπους να με καλωσορίζουν και βίωνα γαλήνη μέσα μου. Αυτό το όνειρο επαναλαμβανόταν για πολλά χρόνια μέχρι που βρέθηκα στο Βαρανάσι της βόρειας Ινδίας, οπότε και δεν το είδα ξανά.
Ψάχνοντας για ένα πνευματικό μονοπάτι, ένιωσα ότι αυτό θα είναι πλάι στην μουσική και αισθανόμουν ασφάλεια και οικειότητα με αυτή την σκέψη.
Μέσα από την μουσική ξεδιπλώθηκε και άνοιξε ένας καινούργιος κόσμος για την τότε ζωή μου γνωρίζοντας πολλά καινούργια πράγματα.
Για αρκετά χρόνια είδα την δυνατότητα που είχα να δουλεύω σε τουριστικά επαγγέλματα το καλοκαίρι στην Κρήτη, ώστε να έχω αρκετά χρήματα για τη διαμονή μου στην Ινδία κάθε χειμώνα, κι αυτό έκανα.
Θυμάμαι τον εαυτό μου κλεισμένο σε ένα δωμάτιο σχεδόν όλη την ημέρα με πολλές ώρες μελέτης στο Σιτάρ.
Σύντομα είδα ότι το σώμα μου με εμπόδιζε να έχω μια σωστή και άνετη στάση, έτσι και ξεκίνησα να παρακολουθώ μαθήματα γιόγκα. Χωρίς να με ενδιαφέρει ιδιαίτερα στην αρχή δεν φανταζόμουν ποσό θα με γοήτευε τελικά και η γιόγκα.
Μια ιδιαίτερη επιστήμη σπουδής στο είναι μας, μέσα από ασκήσεις στο σώμα και την αναπνοή.
Με την πάροδο του χρόνου το ενδιαφέρον μου για την γιόγκα έγινε πιο έντονο ώστε άρχισα να μελετάω κλασικά και σημαντικά κείμενά της, και να εξασκώ διάφορα ειδή διαλογισμού.
Ήταν πολύ οικεία όλα αυτά μέσα στην καθημερινότητα στο Βαρανάσι.
Όμως μετά από ένα διάστημα πρακτικής και δοκιμής σε μεθόδους διαλογισμού πάντα ερχόμουν ξανά στο ίδιο ερώτημα, γιατί να μην έχω τον ήχο της μουσικής που ασχολούμαι ως αντικείμενο εστίασης του νου, έτσι επανερχόμουν στη μουσική.
Παράλληλα, εκείνη την εποχή μια παλιά και γνώριμη φωνή μέσα μου μού υπενθύμισε να ασχοληθώ με την αστρολογία και την μελέτη της φύσης κάθε πλανήτη.
Εδώ είχα αισθάνομαι την καλή τύχη να γνωρίσω την αστρολόγο Margaret Mahan η οποία επίσης περνούσε χρόνο στην Ινδία και με μύησε στα βασικά της επιστήμης αυτής. Την επόμενη χρονιά γνώρισα τον δάσκαλό μου στην Βέδικη αστρολογία, Ram Kumar Mehrotra με τον οποίο και πέρασα άπειρες ώρες τα επόμενα χρόνια.
Μέσω της γνώσης στην αστρολογία έδωσα και δίνω αρκετές απαντήσεις στον εαυτό μου, κυρίως κατανοώντας περισσότερο με αποδοχή και σεβασμό το τι έχει ήδη συμβεί στη ζωή μου, το πως ρέει, αλλά και απαντήσεις σε υπαρξιακά μου ερωτήματα.
Η καθημερινότητα στην Ινδία γέμιζε με μαθήματα και πρακτική στο Σιτάρ, και αργότερα στο Σουρμπαχάρ, με αρκετό χρόνο στο γραφείο της αστρολογίας αναλύοντας ωροσκόπια σε κόσμο με τον εκεί δάσκαλό μου, με κάποιο μάθημα στη γιόγκα και με αρκετό χρόνο στα όμορφα σημεία κοντά στον Γάγγη πίνοντας το ένα τσάι μετά το άλλο.
Το Σουρπαχάρ, ένα όργανο παρόμοιο με το Σιτάρ, το άκουσα για πρώτη φορά στο ετήσιο φεστιβάλ της Dhrupad Mela στο Βαρανάσι (ενα ειδος της Ινδικής κλασικής μουσικής που με κέρδισε όσο τίποτα άλλο μέχρι στιγμής). Μετά από μερικά χρόνια σπουδών στο Σιτάρ ξεκίνησα να μαθητεύω στο Σουρμπαχάρ με τον ίδιο δάσκαλο.
Ένιωσα πολύ οικεία με αυτό το όργανο που έγινε το κύριο μέσο έκφρασής μου εκείνη την εποχή και είχα την ευκαιρία να παίξω σε πολλές συναυλίες με αυτό στην Ινδία, κυρίως σε σπίτια, ως συνηθίζεται, αλλά και στο φεστιβάλ της Dhrupad Mela.
Ένα όργανο που επίσης είδα εκείνη την εποχή μέσω ενός καλού φίλου μου, του Dudu Elkabir, ο οποίος μαθήτευε ήδη σε αυτό, ήταν η Rudra Veena.
Δεν είχα ούτε έχω νιώσει περισσότερο δέος απέναντι σε κάποιο μουσικό όργανο όσο με τη Rudra Veena.
Η απλότητα στην εμφάνιση του, ο τόσο βαθύς και πλούσιος ήχος του μίλησαν μέσα μου με έναν τρόπο μοναδικό.
Συχνά όμως βλέπουμε στη ζωή να αποφεύγουμε ό,τι αγγίζει βαθιά και αληθινά την ψυχή μας, έτσι και δεν ασχολήθηκα με την Βίνα αλλά προτίμησα να παραμείνω στο Σιτάρ και το Σουρμπαχάρ έχοντας στο νου μου το όργανο αυτό για κάποια στιγμή στο μέλλον αν και όποτε είχα την ευκαιρία να βρεθώ σε κάποια συναυλία με Βινα απολάμβανα και εμπνεόμουνα απο τον ήχο της.
Δυο μουσικοί που με επηρέασαν και ενέπνευσαν βαθιά, αλλά δεν τους γνώρισα από κοντά μιας και δεν βρίσκονταν στη ζωή όταν τους ανακάλυψα, είναι ο Nikhil Bannerjee στο Σιτάρ και ο Zia Mohiuddin Dagar στη Ρούντρα Βίνα.
Μέσα από τις ηχογραφήσεις τους ένιωσα ότι ο ήχος μπορεί να πάει την ψυχή τόσο μακριά στο άπειρο του σύμπαντος. Ένιωσα ότι δεν υπάρχουν όρια, φυλές, εθνικότητες. Ένιωσα αυτό που σταματάει το νου και ελευθερώνει την ψυχή. Ένιωσα ελεύθερος.
Κάποιες φορές αναρωτιόμουν γιατί να ασχοληθώ με αυτό το είδος μουσικής, το οποίο όχι μονάχα η μαθητεία του θα πάρει αρκετά χρόνια του αλλά χρειάζεται και την αφοσίωση μιας ζωής, τι σχέση έχω εγώ με αυτό το είδος μουσικής, γιατί το κάνω, τι θα βγει και κάθε άλλο σχετικό θέμα που ερχόταν στο νου μου. Για όλα αυτά τα ερωτήματα μέσα από αυτές της ηχογραφήσεις έπαιρνα μια απάντηση στην καρδιά μου, βιώνοντας ενα ήχο που ωθεί την ψυχή να βγει έξω από τα όρια που έχει ένα σώμα.
Στην περίοδο που πέρασα έντονα στο Βαρανάσι, αλλά και σε διάφορα ταξίδια μου σε άλλες πόλεις της Ινδίας, είχα την ευκαιρία να βρεθώ σε πάμπολλες συναυλίες από το σαλόνι κάποιου σπιτιού μέχρι κάποια σκηνή ενός φεστιβάλ.
Το να συνοδεύω τον δάσκαλό μου παίζοντας Τανπούρα, μου έδωσε αρκετές εμπειρίες.
Έπαιξα μαζί με αρκετούς άλλους μουσικούς και έκανα πρακτική με τα δυο γνωστά κρούστα στην μουσική αυτή, την Τάμπλα και το Πακάβατζ.
Μετά από περίπου 10 χρόνια ενασχόλησης με το Σιτάρ και το Σουρπαχάρ ένιωσα πιο έντονα ότι δεν πρέπει να συνεχίσω να αποφεύγω να έρθω σε επαφή με την Ρούντρα Βίνα και αν θα το έκανα κάποια ημέρα θα το μετάνιωνα.
Έτσι ήρθα σε επαφή με τον μουσικό Bahauddin Dagar, με τον οποίο είχαμε ήδη μια οικειότητας μεταξύ μας και ζήτησα τη βοήθεια του.
Την επομένη χρονιά απέκτησα την πρώτη μου Βίνα οπότε παρατήρησα χαρούμενος στον εαυτό μου το δέος που είχα νιώσει κάποτε να παραμένει το ίδιο έντονο.
Συνέχισα τα μαθήματα μου με τον δάσκαλο μου R. Goswami ακολουθώντας τον πλέον με την Βίνα.
Θυμάμαι τον εαυτό μου με μια αγνή πρόθεση να θέλει να εμβαθύνει στην μουσική αλλά με την πάροδο του χρόνου το εγώ μου μεγάλωσε δημιουργώντας εικόνες και ‘θέλω’ μέσα από αυτό.
Ήρθε μια περίοδος του ανικανοποίητου μέσα μου να θέλει να μάθει όλο και περισσότερα Ράγκας, πολύπλοκους ρυθμούς, η επιθυμία να παίξω σε διαφορές και περισσότερες συναυλίες.
Μια επιθυμία που θόλωνε το νου μου να δει καθαρά πόση δουλεία χρειαζόταν ακόμα στα απλά βασικά της πρακτικής μου και παρασυρόμενος να θέλω να κάνω βιαστικά βήματα κάποιες στιγμές δεν έβρισκα τον εαυτό μου χαρούμενο..
Παρακολουθώντας επίσης διαφόρους μουσικούς με ανάλογες επιθυμίες άρχισα να αναρωτιέμαι αν βαδίζω σωστά.
Μια ήμερα άκουσα μια φωνή μέσα μου να λέει, ο,τι κάνεις και ο,τι φροντίδα προσφέρεις στα μουσικά σου όργανα, οφείλεις να κάνεις και το ίδιο στο σώμα σου.
Έτσι και ξεκίνησα μια πιο σοβαρή και καθημερινή προσέγγιση στην πρακτική μου στη γιόγκα.
Ο τρόπος που ήρθα σε επαφή με το είναι μου μεσώ της ΄Ασανα και Πραναγιάμα έδωσε μια καινούργια προσέγγιση στον τροπο που διαχειριζόμουν τα μουσικά όργανα και στον ήχο που εκφραζόταν.
Σύντομα ήρθε και η σκέψη να ασκήσω είδος διαλογισμού και αποφάσισα να δώσω μια ευκαιρία στην τεχνική του Βιπάσσανα, έτσι και ξεκίνησα κάποια σεμινάρια.
Η τεχνική αυτή διαλογισμού με κέρδισε και την ασκώ στην καθημερινότητά μου για διάφορους λόγους, ένας είναι ότι σε σχέση με την μουσική δεν είναι ασύμβατος, δεν ασχολούμαι με κάποιο αντικείμενο έξω από εμένα (στην περίπτωση αυτή θα προτιμούσα να παρέμενα στον ήχο του οργάνου ως αντικείμενο εστίασης και όχι κάτι άλλο) αλλά εστιάζω το νου μου στη φυσική ροή της αναπνοής και στην παρατήρηση των αισθήσεων μέσα και έξω από το σώμα, πράγμα που κάνει το νου μου πιο οξύ, πιο ευαίσθητο και δεκτικό στα άπειρα μαθήματα που μας προσφέρει το σύμπαν. Θυμάμαι μετά το πρώτο μου σεμινάριο στην τεχνική του Βιπάσσανα μπορούσα να ακούσω τόσο βαθιά τους ήχους από τις χορδές στη Βίνα που έμεινα έκπληκτος.
Την ίδια περίοδο ξεκίνησα την μαθητεία μου με τον Bahauddin Dagar οπου ενώ ένιωσα οτι ξεκινάω πάλι από την αρχή με την πάροδο του χρόνου η χαρά άλλα και γείωση στην σχέση μου με την μουσική έφεραν γαλήνη στην έντονη επιθυμία του παρελθόντος.
Δεν με ενδιέφερε πια να μάθω τόσα πολλά άλλα κυρίως να παραμείνω στα ελάχιστα εμβαθύνοντας όσο δεν θα φανταζόμουν.
Επίσης ένας μουσικός από την ιδια μουσική η παράδοση ο Pushpraj Kosthi με επηρέασε με ενα ιδιαίτερο, όμορφο και αληθινό τρόπο, πράγμα που γείωσε ακόμα οτι είχε μείνει στην επιφάνεια.
Για κάποια διαστήματα πέρναγα χρόνο στον χώρο της οικογενείας Dagar κοντά στην Βομβάη όπου ένιωσα ξανά σαν το σπίτι μου, εμβάθυνα στην πρακτική και πέρασα χρόνο και με ένα θρύλο του είδους της Dhrupad μουσικής Fariduddin Dagar.
Με την πάροδο του χρόνου αισθάνομαι όλο και πιο μικρός στο μεγαλείο της μουσικής, μαγεμένος απο της θεραπευτικές και πνευματικές της ιδιότητες και ευγνώμων που είμαι σε επαφή με αυτό το είδος.
Ζώντας στην Κρήτη, κάποιες στιγμές βρίσκω τον εαυτό μου μόνο να ασχολείται με αυτό το είδος μουσικής ενώ ταυτόχρονα δεν αισθάνομαι να μου λείπει κάτι και είμαι χαρούμενος που είμαι μέρος σε αυτή την ομάδα ή παρέα ανθρώπων που ασχολείται με αυτή τη μουσική στον πλανήτη σήμερα.
Καλοί φίλοι και μουσικοί που συνυπήρξα και πέρασα χρόνο μαζί σήμερα δεν είναι στη ζωή αλλά βρίσκονται στην καρδιά μου να με εμπνέουν.
Άλλοι φίλοι μού προκαλούν μεγάλο σεβασμό παρατηρώντας το δικό τους μονοπάτι να συνεχίζει και να ανθίζει.
Αρκετή έμπνευση αισθάνομαι επίσης από μουσικούς που ασχολούνται με αλλά είδη, όπως είναι οι μουσικοί που ζουν στην Κρήτη, και εμπεδώνω πολλά από αυτούς στο δικό μου μονοπάτι.
Λένε, τα λόγια είναι η γλώσσα των ανθρώπων, η μουσική η γλώσσα των Θεών.
Σήμερα η έμφαση μου στη μελέτη είναι εστιασμένη στη Ρούντρα Βίνα, αλλά συνεχίζω να παίζω και τα υπόλοιπα δυο όργανα, το Σιτάρ και Σουρπαχάρ,
Συνυπάρχοντας με τη φύση, τις δυνατότητες ή τα όρια κάθε οργάνου η μουσική είναι η ίδια όπου και αν την εκφράσω, πράγμα που χαίρομαι.
Η ευγνωμοσύνη στο δάσκαλό μου Rabindra Narayan Goswami εκφράζεται κάθε στιγμή που αγγίζουν τα δάκτυλα μου της χορδές ενός οργάνου, έτσι, σε αυτή τη ζωή θα ήθελα να αφιερώσω σε αυτόν ό,τι καρπό βγαίνει μέσα από αυτό το μονοπάτι.
Το δέος απέναντι στον δάσκαλό μου Bahauddin Dagar που εμπνέει τόσο σεβασμό με τη στάση του στο μονοπάτι αυτό, και πάνω από όλα την αγάπη που εμπνέει και μοιράζεται μαζί μας.
Τον σεβασμό και βαθύ χαιρετισμό μέσα από την ψυχή μου στον Pushpraj Kosthi ως έναν από τους πιο αληθινούς γιόγκι που εχω γνωρίσει μέσα από το μονοπάτι του ήχου, που τόσο ταπεινά και σταθερά μοιράζεται μαζί μας.
Μια φράση του αγαπημένου μουσικού Ali Akbar Khan λέει ότι,
μετά από 10 χρόνια πρακτικής ίσως ευχαριστήσεις τον εαυτό σου,
μετά από 20 χρόνια ίσως το κοινό,
μετά από 40 χρόνια ίσως τον δάσκαλο σου,
μετά από μια ζωή ίσως τον Θεό.
